Język mołdawski

W 1812 roku w Bukareszcie podpisano rozejm kończący wojnę rosyjsko-turecką, w którą zamieszani byli także Rumuni. Na jego mocy Besarabia, czyli wschodnia część Mołdawii, znalazła się pod władzą rosyjską. To właśnie wtedy zaczęła rodzić się idea mołdawianizmu – teoria według której Mołdawianie byli odrębnym narodem i posiadali swój własny, odrębny wobec rumuńskiego język. Jeszcze w tym czasie język rumuński powszechnie zapisywany był cyrylicą. Jednak w II. połowie XIX wieku zmieniono alfabet na łaciński – ale jedynie na terenach rumuńskich, Mołdawia jako osobna prowincja została przy zapisie cyrylicą, co oczywiście jeszcze wsparło rosyjską propagandę mołdawianistyczną.

Po ponad stu latach, w 1918 roku, Besarabia na powrót stała się częścią Królestwa Rumunii. W całym kraju jednolicono język, pozostając przy alfabecie łacińskim. Kiszyniów zatem musiał przyzwyczaić się do nowego alfabetu i nowej władzy, tym razem nie moskiewskiej, a bukareszteńskiej. Jednak rosyjska propaganda nie ustępowała i wciąż rozwijała ideę mołdawianizmu, z tym że teraz jej ośrodkiem został Tyraspol pozostający pod rządami radzieckimi. Właśnie tam w 1929 roku ukazała się książka Leonida Madana zaytytułowana Gramatika Moldoveniaskî, w której autor dowodził istnienia języka mołdawskiego, z jego osobną wobec rumuńskiego leksyką i gramatyką. Za punkt odniesienia wziął gwary okolicy Tyraspola, będące mieszaniną języka Mołdawian, Ukraińców i Rosjan. Jako że niepiśmienni chłopi z Naddniestrza nie używali wielu pojęć abstrakcyjnych czy administracyjnych, Madan je po prostu… wymyślił.  Przez następne lata „wynalazek” Madana był narzędziem propagandowym, choć po 1956 roku wpływy jego myśli na życie polityczne znacząco zmalały.