Określony, nieokreślony, a może... żaden? Poznaj i zrozum raz na zawsze gramatyczne zawiłości rumuńskich rodzajników!
Opowieści z Rumunii
Osoby decydujące się na naukę rumuńskiego prędzej czy później muszą zadać sobie to pytanie: Jakiego przyimka mam tu użyć? La czy în? Dzisiaj zajmę się tylko tymi dwom przyimkami, ponieważ bardzo często na język polski tłumaczymy je jak samo – „w” bądź „na”.
Niekiedy trudno znaleźć logiczną zasadę dlaczego akurat la albo în. „W górach” to „la munte”, ale „w lesie” to już „în pădure”. Dlaczego? Do końca nie wiadomo. Nauczyciele i Rumuni już różne reguły mi sprzedawali, ale przekonałam się, że każda z nich miałaby więcej wyjątków niż użyć regularnych, dlatego zaprzestałam szukania tego Świętego Graala.
Użycie la/în prawdopodobnie jest w dużej mierze kwestią uzusu językowego. Ja uczyłam się je rozdzielać, grupując ze sobą pewne przestrzenie (np. wyobrażałam sobie park narodowy, w którym jest delta, las i polana… – wszystkie mają în). Może to będzie dobry sposób także dla Ciebie? 😉
Poniżej przedstawiam Ci uproszczoną listę zastosowań la oraz în w języku rumuńskim, a na końcu grafikę z przykładami, którą możesz sobie wydrukować albo ściągnąć. Korzystaj z nich śmiało! Może stworzysz swoją własną mapę myśli?
Użycie "la" w języku rumuńskim
Przyimka „la” użyjemy bardzo często, gdy mamy na myśli:
- miejsca/budynki w mieście, np.:
Merg la bibliotecă. Fac cumpărături la magazin. Lucrez la birou. De obicei cinăm la restaurantul Vatra. (Idę do biblioteki. Robię zakupy w sklepie. Pracuję w biurze. Zazwyczaj jemy kolację w restauracji Vatra.)
- góry i akweny wodne, np.:
Anul acesta mergem la mare. Voi vă duceți la munte? (W tym roku jedziemy nad morze. Wy jedziecie w góry?)
UWAGA: mówiąc „la munte”, mamy na myśli ogół tej przestrzeni; jeśli chodzi nam o konkretną grupę górską, użyjemy przyimka „în”, np. Mergem în Munții Bucegi. Suntem în Bucegi. (Jedziemy w góry Bucegi. Jesteśmy w Bucegi).
- wydarzenia, np.
Merg la concert / la spectacol. (Idę na koncert / na spektakl.)
- posiłki, np.
Te invit la cină! Unde mergem la prânz? (Zapraszam cię na kolację! Gdzie idziemy na obiad?)
- godzina i bycie na czas, np.:
Mă trezesc la ora 8. Iau autobuzul la 9. Sper să ajung la timp. (Budzę się o godzinie 8. Łapię autobus o 9. Mam nadzieję, że przyjadę na czas.)
- bycie „u kogoś”, np.
Hai să mergem la mine. Acum suntem la Adi. (Chodźmy do mnie. Teraz jesteśmy u Adiego.)
Użycie "în" w języku rumuńskim
Przyimka „în” użyjemy wtedy, gdy mamy na myśli:
- wnętrza budynków, np.:
Sunt deja în restaurant. (Już jestem w restauracji = wewnątrz). Turistul intră în hotel. (Turysta wchodzi do hotelu.) Użycie „în” do obiektów w mieście jest prawidłowe, należy jednak pamiętać, że ma bardzo fizyczny wymiar, oznacza wejście do/bycie wewnątrz obiektu – dlatego też jest to zdecydowanie rzadsza sytuacja.
- kraje i regiony, np.:
Locuim în Polonia. Mergem în Ardeal. (Mieszkamy w Polsce. Jedziemy do Transylwanii.)
- podróż, wakacje, urlop np.
Unde mergem în vacanță? Cum a fost în excursie? Pornim în călătorie. Ești în concediu? (Gdzie jedziemy na wakacje? Jak było na wycieczce? Wyruszamy w podróż. Jesteś na urlopie?)
- park, las, polana, delta, np.
Mergem în parcul național, mai exact în Delta Dunării. O să mergem cu barca în pădurea Letea. Poate o să facem un popas într-o poiană frumoasă. (Jedziemy do parku narodowego, dokładniej do Delty Dunaju. Popłyniemy do lasu Letea. Może zrobimy przystanek na jakiejś pięknej łące.) 🙂
- miesiące i lata, np.
M-am născut în 1996. Toamna începe în septembrie. (Urodziłam się w 1996. Jesień zaczyna się we wrześniu.)
Rekcja czasownika
Przedstawione powyżej sytuacje związane są z dostosowaniem przyimków la/în do pewnych przestrzeni, wydarzeń czy okresów. Nie wspominam tutaj na razie o rekcji czasownika w języku rumuńskim (czyli tym, z czym łączy się dany czasownik), choć przykładów i tutaj mogłoby być wiele: Mă uit la un film. Planul constă în trei etape. (Oglądam film. Plan obejmuje trzy etapy.). To już temat na osobną lekcję 🙂
Pułapki
Musisz wiedzieć, że są takie słowa, przed którymi możesz postawić zarówno la, jak i în. Są to na przykład miasta, np.: Locuiesc la/în Cracovia.
Albo słowo „sfârșit”, czyli koniec, na które musisz szczególnie uważać, bo:
la sfârșit oznacza „na końcu”, „pod koniec”,
în sfârșit z kolei oznacza „w końcu”, „nareszcie”.
Jeśli myślisz, że nie ma między nimi większej różnicy, to przeczytaj to zdanie:
Bunica a petrecut două luni în spital, a avut o operație dificilă și în sfârșit a murit!
Duch babci nie byłby zadowolony, słysząc te słowa, prawda? 😉
Podobają Ci się Opowieści z Rumunii? Ogromnie się z tego cieszę! Jeśli chcesz wesprzeć moją dalszą działalność, możesz postawić mi wirtualną kawę.
zobacz także:
Wywiad dwujęzyczny (rumuński & polski) na temat sztuki wyszywania rumuńskich koszul, poczucia wspólnoty i powrotów do korzeni. (+PDF z zadaniami!)
Jeśli nie wiesz, kiedy używać la lub în w języku rumuńskim, to ten artykuł jest dla Ciebie!
Podcasty są świetnym materiałem językowym! Jak je wykorzystać, by doskonalić język obcy? Pokazuję moje metody na to, jak uczyć się…